|
17 december. Ha die Noor! Hier komt
wat 'klassieke' muziek, om ervan te leren genieten.
Ik vind zelf de term 'klassieke' vervelend, net als 'literatuur'. Ik ben meer
van aangenaam of niet ... Zelf zou ik niet aan moeten denken, dat ik mijn
gehoor zou kwijt raken, want niet meer van muziek genieten is een soort van
eind van je levensplezier. Advies: een week lang elke dag een keer luisteren
zodat je je de muziek eigen maakt. Volgende week weer iets anders.
Er is van alles, grof ingedeeld: oud (ben ik niet zo dol op), klassiek zoals
Mozart en zo (ben ik niet zo dol op), romantiek (al stukken beter), de
impressionisten (mijn favorieten) en moderne muziek (ben ik niet zo dol op).
Bij allemaal geldt: veel uitzonderingen!!!
Ik begin met het stuk van Rachmaninov, waar we het over gehad hebben. Het is
een van de allermooiste stukken muziek in mijn opinie. Het is het derde deel van
zijn cello-sonate uit het begin van de vorige eeuw. 1901, om precies te zijn.
Een sonate bestaat vaak uit 3 delen, deze 4; krachtig deel, (hier dus nog
eentje), een langzaam, melodieus deel en een snel, vaak vrolijk deel.
A
Dit stuk is pure emotie, ik kan er bijna niet naar luisteren zonder tranen.
Het wordt gespeeld door Narek Haknazaryan (cello), met aan de piano Noreen
Polera. Ook de uitvoering door
de beroemde cellist Yo Yo Ma is zeer de moeite waard.
|
|
24 december. Vandaag iets heel
anders. Een stukje van de Amerikaan Gershwin, gecomponeerd in 1937. Het heet 'De
hond uitlaten'. Ik heb er twee uitvoeringen van opgenomen. De eerste is met
Gershwin zelf aan de piano. Promenade
HT;
wie de klarinet bespeelt staat niet vermeld.
Walking the dog.
HT
Hier uitgevoerd door Danish String Quartet, geen info over pianist &
klarinet. Die hond gaat vast ineens achter een konijn aan, dat kun je horen!
Gershwin is w.s de beroemdste Amerikaanse componist. Ik ben fan van zijn
muziek: het is modern, maar wel melodieus! Hij gebruikt veel jazz- en spiritual
elementen. Beroemd is zijn opera 'Porgy & Bess', waarin o.a. de aria
'Bess, you is my woman now' en dat vind ik persoonlijk een van de
mooiste opera-aria's die ik ken, maar hij moet wel door de juist (zwarte)
stemmen gezongen worden. Later! 'Summertime' uit dezelfde opera, is
bekender.
Een geweldig pianoconcert en American in Paris, zijn ook niet te
versmaden.Ook heeft hij veel kleine stukken gecomponeerd, zoals Walking the dog
hierboven.
Ik houd niet zo van 'Rhapsody in blue', waarschijnlijk zijn meest bekende
werk, maar Ko wel.
Vorige week kwam de term sonate langs. Meestal een muziekstuk
voor één of twee instrumenten in 3 delen. Mozart en Beethoven hebben boeken
vol pianosonates geschreven. Je moet ervan houden. Ik alleen van sommige
stukjes! Verder zijn er sonates voor alleen viool b.v., of voor viool en piano,
keus genoeg.
|
|
25 december. Omdat het vandaag
kerstmis is mijn favoriete kerstlied. Het is een katholiek lied en heet bij het
katholieke volk: het Transeamus. Gecomponeerd door een Nederlandse
componist, ene Hubert Cuypers. Die is in 1960 overleden, maar ik kan
geen datum vinden voor deze compositie. Hij heeft tekst/melodie niet echt zelf
verzonnen, want er bestond al een oude versie van.
HT
Ik ben dol op het begin, een soort van TA-TÁÁ op het orgel, maar ik kan op
YT niet de uitvoering vinden die ik zou willen. De tekst is in het Latijn en
betekent: laten we naar Bethlehem gaan om te zien (denk ik oneerbiedig) wat er
van het woord (= profetie, neem ik aan) terecht is gekomen. Maria, en Jozef en
een kind dat in een kribbe is gelegd.
(Dan komen de engelen eraan in de vorm van de sopranen en alten): glorie etc.
Met de wens VREDE OP AARDE is niks mis, lijkt me. Het was de uitsmijter in de
kerk waar ik jaren in het koor heb gezongen.
|
|
31 december. We zaten donderdag
j.l. in de auto naar Garderen met Radio 4 aan, de klassieke zender. Ik
luister er tamelijk graag naar, want er komt vaak iets langs dat ik niet ken,
maar wel denk te kunnen waarderen. Vandaag études voor altviool van Vaughan
Williams. Ga ik nog eens beluisteren. Daarná iets dat Ko en ik allebei
vreselijk vonden en ik dacht: 'Als Noor per ongeluk hier naar luistert gaat de
klassieke muziek voor eeuwig de prullenbak in! Lang niet alle klassieken kunnen mij bekoren. Zo ben ik geen liefhebber van
Mozart - eind 18e eeuw - terwijl hij toch tot de GROTEN hoort.
Meestal vinden zowel Ko als ik het 'behang'. Het irriteert me niet, maar ik word
er ook niet door gegrepen. Altijd uitzonderingen. Zo is er zijn klarinetconcert
(concert = solist met een orkest) waarvan het adagio (= langzaam) tweede deel met een prachtige
melodie op klarinet begint en ik neem er een stukje van op om je te laten horen
HT
hoe anders het geluid is dan de brutale klarinet in 'Walking the dog'. De
solist is Martin Fröst. Als je op YT kijkt/luistert is er een andere uitvoering
(met een
plaatje van Mozart, maar geen naam van de solist): 2x zo snel ...
Als je
nu nog eens naar 'Out of Africa' kijkt denk je ineens bij een scène: o, die
muziek heb ik eerder gehoord! Dit is een van Mozarts laatste composities, net als zijn beroemde
'Requiem',
waar ik ook niet veel aan vind behalve dan 'Lacrimosa' dat altijd
in de lijst van top-klassieke muziek staat en dat vind ik volkomen terecht. Ik
vind ook een paar stukken uit zijn sonates voor piano leuk en ook veel van zijn
pianoconcerten, maar bij de opera's val ik vaak in slaap. Ik heb ook met veel
plezier een aantal missen van Mozart gezongen, o.a. die
Krönungsmesse. Als je iets ervan wilt luisteren om een indruk te krijgen
kun je altijd op You Tube terecht!
|
Een ander concert is een vioolconcert van Haydn, min of meer een
tijdgenoot van Mozart. Haydn heeft een belachelijk groot aantal symfonieën
(104) gecomponeerd: werken voor orkest zonder solist, ook altijd in meerdere delen. Ik ben niet
echt een symfonieën-mens, maar er zijn zoals altijd uitzonderingen. Ik lees
net in Wikipedia dat Haydn het Duitse volkslied heeft gecomponeerd ... zo kom
ik ook nog eens van alles te weten!
Het tweede deel
van dit vioolconcert (in C*); hij heeft er meerdere gecomponeerd) is een absoluut juweeltje en wat me enorm verbaast is dat je
het nooit op Radio 4 hoort ...
HT
Zoals vaak het geval is met het tweede deel is het langzaam en melodieus, vaak
ook een beetje weemoedig. Vioolconcert, dus soloviool met een
begeleidend orkest. De violist is Pinchas Zuckerman. Dit deel wordt een flink
stuk begeleid door vooral de strijkers van het orkest en die spelen pizzicato.
Ze tokkelen op de snaren i.p.v. met de strijkstok te werk te gaan. *) later
misschien
Ook speelt
de violist in dit deel een stuk alleen, in een zgn cadens. Die
mag de violist zelf bedenken - zeg maar: een improvisatie - maar is ook
vaak gecomponeerd door anderen. Ik heb er eens eentje geschreven voor Claire,
die een vioolconcertje voor beginners speelde, waarvan de 'cadens' nog iets te
moeilijk was! De uitvoering staat nog ergens op een USB stick!
|
|
7 januari. Tijd voor Chopin!
Die leefde in het begin van de 19e eeuw en de stijl is al heel anders dan die
van Mozart of Haydn. Hij heeft bijna uitsluitend pianomuziek
gecomponeerd. Andere composities dan piano- ken ik niet, wel eens gehoord ...
Ik kan me niet voorstellen dat iemand zijn muziek niet aantrekkelijk zou
vinden. Zelf heb ik maar aan één werk een hekel en dat is de 'treurmars' - ik
meen tweede deel van een pianosonate, maar daarin wel weer een aardig
middenstukje, dat wij in ons ouderlijk huis regelmatig gebruikten met de tekst:
'Zo gaat ... naar de bliksem toe' - zelf naam invullen.
|
|
Hij heeft 2 meesterlijk pianoconcerten gemaakt; het laatste deel van het 2e
concert is heel vrolijk, ik ben er dol op! Verder 2 bundels met elk 12 etudes,
stukken waarbij een bepaalde moeilijkheid wordt geoefend. Allemaal melodieus en
aantrekkelijk. Mijn moeder was een goede pianiste en speelde de meeste, maar
niet mijn favoriet: de 5e uit het eerste set. Die heet 'de zwarte toetsen-etude' en het is duidelijk waarom. Ik geloof dat er maar één noot
op een witte toets in voorkomt! Hij wordt hier gespeeld dooor Lang Lang,
een Chinese pianist, die altijd lacht als hij speelt.
HT
|
Prachtige composities zijn de 4 ballades, het loont de moeite om dáár
de CD van aan te schaffen. Hier is nr 4, gespeeld door Krystian Zimerman
en die hoor ik het liefst als het om Chopin gaat.
HT
Ik vind ze alle vier even mooi.
Daarnaast zijn er nog nocturnes, walsen, mazurka's, preludes, polonaises en weet ik wat
allemaal (beeldschone 'Berceuse'!): de moeite van het luisteren waard. Sommige
al speelbaar voor een middelmatig pianist, andere razend moeilijk! Die componisten van toen hebben me een massa werk geproduceerd!
Ongelofelijk. Ze werden niet eens oud: Mozart ergens in de 30, Chopin een paar
jaar ouder.
|
14 januari. Opnieuw Gershwin, heerlijke
componist! Deze keer : opera, t.w. Porgy & Bess. Opera is een
gezongen verhaal, waarin aria's - stuk zang voor één persoon -, duetten -
idem voor 2 personen en soms w.s. wel drie of nog meer en een meestal een koor voorkomen.
Dat koor staat dan niet opgesteld, zoals een koor gewoonlijk staat opgesteld, maar
speelt mee in het gezongen toneelstuk.
Porgy en Bess gaat, heel in het kort, over de liefde tussen een gehandicapte
man (Porgy) en een beeldschone vrouw (Bess) en het speelt zich af in een zwarte
gemeenschap. Het bekendste stuk eruit is de aria 'Summertime', dat je
ongetwijfeld vaak gehoord hebt. Ik luister zelf heel graag naar het duet van
Porgy en Bess, omdat ze elk een eigen partij met eigen tekst hebben en dat
fenomenaal harmonieert.
HT
'Bess, you is my woman now'. Het wordt gezongen door Willard White en
Cynthia Haymon.
Het gaat natuurlijk niet goed en ene Sporting Life, een snelle jongen uit New
York, neemt Bess mee en de opera eindigt ermee dat Porgy in zijn rolstoel op
weg gaat om Bess terug te halen, waarbij hij 'Oh Lord, I'm on my way' zingt,
buitengewoon ontroerend. Andere bekend 'nummers' zijn: 'I've got plenty of
nothing' en
heel het grappige 'It ain't necessarily so'. Dat gaat over de bijbel en dat je
maar niet alles daarin geloven moet!
Ik ben niet zo erg opera, maar deze heb ik twee keer beleefd. De eerste keer
nam mijn moeder ons allemaal mee naar een theater in den Haag, het bestaat niet
eens meer. Mijn ouder hadden het niet breed, maar mijn moeder vond het
belangrijk genoeg. We waren minstens met z'n zessen! De tweede keer met Willard
White in de hoofdrol.
|
21 januari. Mijn moeder vond muzikale
ontwikkeling belangrijk en dus kreeg ik, toen ik 8 was, pianoles. Ik ben niet
bijzonder begaafd, maar vond het wel leuk.
Als je jarig was mocht je zeggen welk stuk de pianoleraar voor je ging spelen.
Meneer Kraneveld hield van Liszt, ik niet. Ik koos altijd hetzelfde en dat was Bryllopsdag
på Troldhaugen - niet dat ik wist dat het zo heette - van Edvard Grieg.
Het komt uit zijn befaamde Lyrische stukken en is rond 1900 gecomponeerd
voor piano. Vrij eenvoudige, aangename muziek, hier door iemand georkestreerd.
Wat me altijd boeit is dat een componist in staat is om zo veel blijdschap in
een stuk te krijgen! Ook wel gewenst bij een bruiloft!
HT
|
|
Grieg heeft een heel aantrekkelijk pianoconcert geschreven. Ik ben nog
dol op een wiegenliedje van zijn hand en ik speel graag een stuk dat 'Vogeltje'
heet, voor als mijn pols het weer doet! En er is een koorwerk 'Våren' waar ik
graag naar luister, volgens mij betekent dat Lente.
Tussen mij en Liszt is het nooit goed gekomen. Ik vind zijn muziek
bombastisch. Zelfs zijn pianoconcert lust ik niet. Op 'Music for the millions'
tref je waarschijnlijk 'Liebestraum' aan. Ook al niks voor mij.
Maar ... ik ben wég van een pianostuk dat heel sprookjesachtig is. Het heet Gnomenreigen.
Ik heb het nog NOOIT op de radio gehoord en ook heb ik Wibi Soerjadi, een
groot Liszt-liefhebber, het nooit horen spelen.
Onbegrijpelijk!
HT
Gespeeld door Adam Gyorgy.
Ik schrijf dit eerder dan ik het 'upload'. Op het ogenblik is het 18/1 en
van morgen reden we van huis naar Garderen. In de auto muziek via USB stick.
Bij Heineken begon Rach*) 3. Dat was uit voorbij Barneveld. Het is echt een
groot, overweldigend pianoconcert en ik denk dat je er nu nog niet blij van
wordt als je er naar gaat zitten luisteren. Wel heel geschikt voor tijdens een
flinke autorit, waar je alleen je aandacht bij het verkeer moet houden! Of als
je graag een legpuzzel maakt. *) kort voor Rachmaninov/Rachmaninoff
Het staat nu in je playlist en mocht je eens luisteren, dan hoop ik dat je in
het 3e deel - komt min of meer onopgemerkt, zonder duidelijke pauze na het 2e -
ineens een associatie krijgt met op een paard galopperen langs het strand b.v.
en verrast wordt door het lakonieke slot. Uiterst humoristisch slot!
Ik heb het talloze malen gehoord en kén het nog steeds niet: d.w.z. ik weet
niet altijd wat er komen gaat en dat weet ik b.v. wel als ik naar het
pianoconcert van Grieg luister. Het is dus groot en gecompliceerd, maar zowel
Ko als ik zijn er dol op!
|
|
28 januari. Even slikken!! Het wordt
tijd om het orgel te introduceren. Ik heb gevraagd wat Ko ervan vond, en die
vond het ook tijd. Probeer nu om de associatie met 'in de kerk' en 'saai' even
buiten spel te zetten! Het orgel is een instrument met vele mogelijkheden,
bijna een orkest in zich, omdat al die pijpen
verschillende geluiden maken. Die zijn 'geregistreerd' en worden via knoppen
opzij van het toetsenbord - oftewel registers - gebruikt. Zo is er b.v. 'Vox humana' of 'woudfluit'
en 'roerfluit' met elk zijn eigen geluid. Ga bv naar www.orgelsite.nl/zo-klinken-deze-registers
als je daar eens naar wilt luisteren. Componisten die mooie dingen hebben
gedaan met orgels zijn César Franck, Widor & Boëllmann en Ko is dol op Rheinberger,
allemaal tweede helft 19e eeuw, alleen ging Widor later dood, want hij werd
bijna 100. Hier van Rheinberger Cantilene HT
gespeeld door Arjen Leistra.
Andere/oudere componisten hebben ook van alles voor orgel gedaan, maar ik houd
meer van de periode rond 1900. Bach heeft een heel beroemd stuk gemaakt, heet
w.s. Toccata, met alle registers open (dat heet dan TUTTI, in de muziek
worden veel Italiaanse termen gebruikt), hele hoop herrie, maar zeer bekend.
Ja, zegt Ko, Toccata in D en hij vindt het prachtig; ik hoef het niet, maar heb
er geen hekel aan. Eentje van MftM (music for the millions)
|
|
|
Op de foto zie je rechts 3 klavieren = toetsenborden,
verbonden met de verschillende registers = knoppen links op de foto. De
organiste op de foto is mijn vroegere buurmeisje, Petra Veenswijk. Zij
paste op mijn kinderen en dat vond ze heerlijk, want ... de kinderen zo
snel mogelijk naar bed en dan was er een vleugel om op te spelen en een
flinke verzameling platen om naar te luisteren!!! Ze is nu organiste in
Delft en geeft vaak concerten, ook in het buitenland.
Afgezien van de 3 toetsenborden die je ziet - het kunnen er trouwens
nog meer zijn - is er ook een 'voetpedaal' en dat is nóg een toetsenbord,
maar dat wordt met de voeten bespeeld. Een beetje organist moet een goede
conditie hebben!! |
|
Ik probeer een klein stukje César Franck toe te voegen.
HT
Het heet Chant Béarnais, organist onbekend.
Ko's favoriet is dus Rheinberger, mijn lievelingsstuk is het Alegretto uit
de 1ste symfonie van Widor, waarvan 5 verschillende versies bestaan. Ik zal
het op de
playlist zetten; het was altijd het eerste stuk waar ik naar luisterde als we
uit Frankrijk in Nederland kwamen. Bij ons thuis Mini-CD 49? Nee: 29.
Gewoonlijk is een symfonie een grote compositie voor orkest, bestaande
uit verschillende delen. Een orgels is zo ongeveer een orkest in één
instrument en er bestaan de nodige orgelsymfonieën. Widor heeft er geloof ik
10 gecomponeerd. Ik houd veel van de 8ste en bij onze trouwplechtig heid in de
kerk werd een stuk uit de 4e gespeeld, op verzoek! Verder ben ik ook nog dol op
'Prière à notre Dame' (uit mijn hoofd, dus ik moet het thuis nog even
nakijken) van Boëllmann.
|
Omdat we de volgende twee zondagen niet hier zijn werk ik vast even vooruit en
ik houd het simpel. Voor 4 februari. Dat
was Tinka's verjaardag en doe ik iets met mijn hoofd bij haar. Zij was van de
muziek, ze speelde basgitaar. Maar ze was niet van de klassieke muziek!
Evenzogoed wist ze haarfijn wanneer ik iets mooi zou vinden. Bovendien is de
scheiding tussen klassiek en pop nogal stevig, maar er is ook een genre dat je
lichte muziek zou kunnen noemen. Of 'easy listening'. Dat stukje van
César Franck hierboven zou je daar heel goed kunnen onderbrengen.
Ik ga hier iets inzetten dat ik ooit van Tinka heb gekregen. Het heet 'Mountain
Dance' en is gecomponeerd door Grusin.
HT
Ik vind het heel sprookjesachtige muziek en m.i. lijkt het meer op Liszt's Gnomenreigen
dan op hard-rock!
Grusin componeerde ook filmmuziek, zoals b.v. de muziek bij 'On golden pond'.
Ik kan me vergissen, maar volgens mij hoor je daar een loon in en dat is
een soort zwart/witte fuut die je in het noorden van Amerika kunt aantreffen in
meren en zo, met een heel aantrekkelijk geluid. Misschien kan ik het wel
vinden, dan gaat het op de playlist.
Je zult wellicht verbaasd zijn op mijn volgende keuze: een liedje van de Beatles.
Het heet We can work it out en ik vind het geniaal en bijzonder
muzikaal. Het wisselt 3x van tempo: eerst in vieren (Try to see it my way ...),
dan in tweeën (Life is very short and it's no ti---me) en dan in drieën (for
fussing and fighting, my friend) en dat wordt een keer herhaald. Bovendien is
de tekst de moeite waard: 'Laten we het uitpraten!'
HT
En het 3e stukje 'hoort bij' de klassieke muziek en is van Rutter,
een hedendaagse, Engels componist. Hij heeft heel veel kerstliedjes gemaakt,
meestal heel aangenaam om naar te luisteren en een prachtig Requiem dat
vast nog wel eens langs gaat komen. Dit heet Chanson
HT
en komt uit een serie die Lyrische Suite heet en dat van die Bruiloft
van Grieg kwam uit een dergelijke verzameling.
|
11 februari. Ook deze datum is voor mij
ietwat beladen: de verjaardag van mijn oudste broer, die helaas al vrij jong is
omgekomen bij een auto-ongeluk. Lastige man (met een oorlogsverleden, het zij
hem vergeven), maar zeer begaafd en ook muzikaal. Hij kon amper noten lezen,
had voor zover ik weet nooit pianoles gehad, maar speelde wel het pianoconcert
van Grieg! En een prelude van Gershwin.
HT Deze
laatste zou je toch ook kunnen onderbrengen in licht klassiek?
Mijn keuze voor vandaag is Debussy en daarmee kom ik in mijn eigen
favoriete periode, die van de impressionisten. Als ik dat zou moeten benoemen,
dan zou ik dat 'Stemming' noemen. Het heet 'Prélude à l'après-midi
d'un Faune'.
Debussy liet zich inspireren door een gedicht van een Franse dichter en het
stuk wordt dan ook een symfonisch gedicht genoemd, niet dat het wat uitmaakt!
Het was toen, ong. 1895, een heel baanbrekend werk, totaal anders dan
composities uit de tijden daarvoor. Het is heel dromerig. Je hoort veelvuldig
een harp! Ik ben er dol op en
op heel veel muziek die in de tijd die hier op volgde gecomponeerd werd, m.n.
door Debussy en Ravel, de grote meesters!! Zoals je eigenlijk al verwachten kan
als je het hoort, is er al snel een ballet op gemaakt.
HT
En nou maar hopen dat je er net zo van kunt genieten als ik al minstens 70 jaar
gedaan heb!!! 18 februari ben ik weer van de partij, hoop ik!
|
|
18 februari. Na onze verrukkelijke
reis naar Namibië ben ik er helemaal uit. We kwamen gisteren - de 15e - terug,
gingen om 10 uur slapen en nu is het is 1/2 7 in de ochtend. Ik dacht eerst :
gitaar!, maar kon niks bedenken waarover ik het nu wilde hebben. gelukkig had
ik nog wat aantekeningen en daarbij stond Rach/Paganini. Ik ga nu een
wat moeilijk experiment uitvoeren. Componisten hebben het vaak leuk gevonden om variaties te maken op een muzikaal
thema = een melodietje en daar gaan ze dan mee aan de haal: vlugger of juist
langzamer en in majeur of mineur, van dattum. Ik ben er niet zo gek op, maar
wat Rachmaninoff heeft gedaan met een thema van Paganini, (een
componist waarvan ik niks ken, behalve het feit dat er een heel moeilijk
vioolconcert van hem bestaat) vind ik heel boeiend
en ik probeer je te laten weten waarom.
Ik begin met het thema, gespeeld door
Yuja Wang: HT;
ter illustratie één variatie: HT
en nog een als voorbereiding HT,
want hierna komt het meest romantische stuk muziek dat ik ken: HT.
Het eigenaardige is dat ik het al jaren ken, maar het oorspronkelijke
thema er absoluut niet in kan horen. Het hele werk is aan de playlist toegevoegd. Het
is niet een stuk waar je meteen weg van zult zijn, denk ik.
Omdat bovenstaand stukje een beetje karig is voeg ik nog iets toe. Het is
een compositie van Vangelis en daar weet ik verder niks van. Hij is
Grieks. Het stuk hoort bij de film 'Chariots of fire', over atleten. HT
Ook bij deze muziek draait het vooral om de emotie: hier de blijdschap van de
overwinning.
Mocht je een chagrijnige bui hebben, wat ik me niet kan voorstellen
trouwens, dan een muzikale tip: Ga naar You Tube, zoek naar Ginastera (componist),
'Malambo' (de compositie) en Dudamel (de dirigent) kijk naar de
video op groot scherm en je bent zó weer blij!
Het orkest bestaat uit getalenteerde (ooit) straatkinderen in Venezuela.
Het heet w.s. Simon Bolivar ... , want zo heten b.v. alle pleinen in Venezuela
(geloof ik).
|
25 februari. Muziek voor miljoenen,
die term heb ik al eens laten vallen = de meest bekende 'klassieke' muziek en
daardoor vaak afgezaagd, helaas. De 5e van Beethoven is er zo een, en de
'Stervende Zwaan' van Saint Saëns. Ik heb trouwens op die zwaan wel eens een
prachtige streetdance gezien op TV! Meestal zal ik er geen aandacht aan
besteden, want vaak komen ze mijn neus uit. Maar ook dat romantische deel
van de Paganini variaties stond er op!
Toevallig heb ik afgelopen week eens een YT opname geluisterd met de 30
mooiste stukken uit de klassieke muziek. Ik kende ze allemaal, op een stuk van
Sibelius na en sommige niet zo goed. Sibelius houdt van somber, niks voor
mij!
Ik heb ze allemaal opgeschreven en bij sommige JA gezet. Zoals bij Siciliënne
van Fauré.
Afgezien van het feit dat ik het stuk al mijn hele leven ken wist ik niks van
het hoe en waarom en ik heb dus even gezocht: Het is het 3e onderdeel van een
'Suite' die uit 4 delen bestaat (de andere drie ken ik w.s. niet eens!) en werd
gecomponeerd bij een toneelstuk, als ik het goed heb, en dat heet: 'Pelléas et
Mélissande'. Dit 3e deel is ongelofelijk vaak op verschillende manieren ten
uitvoer gebracht. Ko had ooit fluitles en ik heb het met hem vaak gespeeld,
want het is niet al te moeilijk. Je krijgt 4 verschillende uitvoeringen en dan
kun je zelf uitmaken welke je het meest bevalt. Oorspronkelijk is het voor
cello gecomponeerd. Ik ben fan van Rampal!
HT
Uitvoering op fluit (Pahud) en piano (le Sage)
HT
Uitvoering op fluit (Kulakowski) en gitaar (Chawstyk)
HT
Uitvoering op cello (Gautier) en gitaar (Ducros)
HT
Uitvoering op fluit, door de meesterfluitist Pierre Rampal, en harp, M.
Nordmann.
Fauré hoort tot mijn favoriete componisten en m.n. zijn Requiem vind
ik onvoorstelbaar mooi. Ik zou er iedere dag naar kunnen luisteren en heb er
meerdere uitvoeringen van op CD. Ook zijn liederen zijn me dierbaar.
|
3 maart. Ooit moet Bach op het matje
komen. Geniale componist, met een enorm oeuvre. Het valt niet altijd mee: Bach.
Klein beginnen dan maar HT
Het is nr 13 uit Das Wohltemperierte Klavier. Zal je worst wezen! Gespeeld door
Andreas Schiff.
Merkwaardig genoeg is het eenvoudig genoeg om naar te luisteren en doet het
me denken aan de Menuet uit Tombeau de Couperin van Ravel. HT
Klinkt ook eenvoudig, maar verrekt moeilijk om te spelen. Ravel is mijn
lievelingscomponist en ik ben dol op dit stukje. Maar we waren met Bach bezig. In de verte zie ik de Goede Week dichterbij
komen en dan gaan we naar de Passionen!!! Eerst maar eens wat anders van Bach.
Ik kies voor een vioolconcert, in E majeur (toonsoort, kan jou wat schelen) met
een Japanse solist Shunske Sato en het orkest van de Nederlandse Bachvereniging.
HT
Valt wel mee toch, Bach? Ik vind dit tenminste een heel vrolijk concert. Maar
ik vind een heleboel Bach eigenlijk knap vervelend.
Toonsoorten zijn er in allerlei verschijningen. De eenvoudigste is in
C/majeur gebaseerd op de toonladder van C majeur. Op de piano gebruik je
dan geen zwarte toetsen. Ze gaan dan door t/m G. Maar als het orkest gestemd
wordt speelt de hobo een A. Dit is lastige materie en als je er meer van wilt
weten moet je het aan Ko vragen.
Een toonladder: Do-re-mi-fa etc als je er een zingt. Je hebt het vast wel
moeten doen of in ieder geval gehoord. Het bekendste liedje uit The sound of
Music: Doe, a deer, a female deer etc.
De toevoeging mineur is: verdrietig klinkend; anders is het majeur.
|
|
10 maart. Ik ben net (ik schrijf dit
begin maart) weggelopen van
een TV programma over muziek. 'Podium klassiek' heet het, met een heel
leuke presentator, maar vaak enge muziek! Eerst kwam Dominic Seldis, een
bekende, gezellige contrabas speler die vaak op TV is, met een van mijn meest gehate
muziekstukken aanzetten: 'Greensleeves'. Grrr ... Maar nú heeft een violiste -
die iets
gedaan heeft met het beroemde Toccata voor orgel van Bach - het over die
orgel i.p.v. dat orgel; dat doet pijn aan mijn taalgevoelige oren
en ik ga maar iets anders doen!
Lekker aan de muziek voor jou en dat wordt dan eindelijk iets over het
lied. Zo langzamerhand kom je iets te weten over mijn eigen voorkeuren: de
impressionisten, Ravel, Debussy, Fauré; een grote liefde voor requiems en zo;
en liederen. Ik ga niet vaak naar concerten, maar ben heel vaak naar liederen-concerten geweest.
Het eerste lied waardoor ik tot in mijn ziel geraakt werd was
'Traum durch die Dämmerung' van Richard Strauss, gehoord in theater
Pepijn in den Haag, gezongen door Lieuwe Visser begin jaren 70? en nooit
vergeten. De tranen liepen over mijn gezicht. Lieuwe is al jaren dood en een goede uitvoering heb ik tot nu toe
niet kunnen vinden, maar wie weet. (Strauss is trouwens van ongeveer 100 jaar
geleden, overleden in 1949)
Sindsdien was ik verkocht. Ik ben zelfs ooit 4x naar een avondvullend programma
van Lieuwe gaan luisteren ... In Leiden, den Haag en in Haarlem en de 4e weet
ik niet meer. Waar hij Don Quichotte van Ibert zong. Later misschien.
|
Het mooiste lied dat ik ken is van Schumann. Die componeerde begin 19e eeuw. Het heet Mondnacht en
komt uit een cyclus = een aantal bij elkaar horende liederen - die Liederkreis heet. Eerst maar eens de tekst:
|
. |
MONDNACHT Joseph von Eichendorff begin 19e eeuw |
|
|
Es war, als hätt der Himmel die Erde still geküst;
dass sie im Blütenschimmer von ihm nun träumen müsst
Die Luft ging durch die Felder, die Ähren wogten sacht,
es rauschten leis die Wälder so sternklar war die Nacht.
Un meine Seele spannte weit ihre Flügel aus,
flog durch die stillen Lände als flöge sie nach Haus.
|
|
|
|
Nou ben ik niet goed in het verklaren van gedichten, dus je moet het er maar
mee doen. Ergens heb ik een uitgebreid commentaar op lied met tekst en zo, ik
weet even niet waar.
Het is een tekst die niet specifiek om een man of een vrouw als zanger vraagt
en is vertolkt door alle grote zangers die ik ken: Dietrich Fisher Diskau,
Thomas Quasthoff, Jessey Norman, onze eigen Elly Ameling en ga zo maar door.
Maar in de aanloop van dit stukje dacht ik ineens aan mijn favoriete zanger
Bernard Kruysen en natuurlijk heeft hij deze cyclus van Schumann gezongen. En
verdraaid: het was te vinden op YT. HT
Kippenvel krijg ik ervan.
Het lijkt me nuttig om een andere uitvoering toe te voegen en kies voor
Jessye Norman, een grote zwarte vrouw met een loei van een stem: ik ben dol op
haar geluid. Helaas kort geleden overleden. HT
Zij zingt op sublieme wijze Vier letzte Lieder van Strauss. Maar
ik ga eerst nog eens kijken of ik die andere Strauss kan vinden. (Da's trouwens
een andere Strauss dan die van de Blauwe Donau.)
Hier is het: een oude opname, denk ik, want Fisher Diskau ziet er nog
piepjong uit op de foto die erbij staat. HT
|
17 maart. Matthäus.
De ene helft van de bevolking gaat naar de Matthäus, de andere helft doet mee
aan de uitvoering wordt hier in Nederland wel eens gezegd. In Frankrijk hoorde
je er nooit iets over. Er is van alles over te vertellen.
Aan het eind van het jaar b.v. verschijnt er een lijst van de meest geliefde
muziek - 400 - op Radio 4: bovenaan staat de Matthäus, zoals bovenaan de
top 3000 in de pop: Bohemian Rhapsody ...
Nog een weetje: er zijn jaarlijks twee ge-of beroemde uitvoeringen, een in
Naarden, een in de Pieterskerk in Leiden *), beide door professionele musici. De
Minister President gaat beurtelings naar de ene of de andere. Die in Leiden is
op de donderdag voor Pasen. Het publiek kleedt zich ervoor aan en gaat eerst
sjiek dineren. Men wil er gezien worden! De toegangskaartjes zijn ook minstens
2x zo duur als voor de uitvoering door Ex Animo de avond ervoor.
Ik heb een
stuk of 15 keer meegezongen met E.A., een koor van amateurs, en ken het werk
van de eerste noot t/m de laatste uit mijn hoofd. Een absoluut meesterwerk, dat
moet gezegd worden!!! *) Ik hoorde net dat de uitvoering in Leiden naar Delft
is verhuisd: ruzie met de Pieterskerk.
|
Het lijdensverhaal wordt letterlijk naar de Bijbeltekst uit de tijd van Bach
gezongen door de Evangelist, een belangrijke rol voor een tenor = hoge
mannenstem. Hij wordt begeleid door vnl akkoorden op orgelcontinuo , een
voorloper van de piano.
Verder zijn er een aantal solisten: een bas (lage mannenstem) vertolkt de
woorden van Jezus. Een andere mannenstem voor de nodige mannelijke figuren en
twee vrouwelijke solisten, een sopraan (hoog) en een alt (laag). Voor b.v.
de vrouw van Pilatus.
Dan is er een orkest en een koor. Beide zijn verdeeld in twee partijen en in
het koor zijn er hierdoor 8 verschillende stemmen, van elke stemsoort 2
groepen. Koor 1 en koor2. Matthäus: een complexe, geniale compositie!
Na het openingskoor begint de Evangelist met het zingen van het verhaal. Dat
wordt regelmatig onderbroken door b.v. een 'koraal', een tamelijk eenvoudig
stuk(je) voor de beide koren, meestal 8 regels. Of door een 'aria' zoals in een
opera: een lied voor bijna altijd één solist. Soms met een muzikale inleiding,
soms door een 'recitatief', waarin de aria die volgt a.h.w. wordt toegelicht.
Verder zijn er nog stukken voor het koor, b.v. als vertolking van de rol van het
volk.
|
|
Het geheel duurt ongeveer 3 1/2 uur en het slotkoor wordt als heel mooi
ervaren. Ik denk dan stiekem: de mensen zijn blij dat het klaar is, maar het is
ook mooi (Playlist). Het geheel is een prachtig werk, laat dat duidelijk zijn, maar
persoonlijk vind ik niet alles geweldig.
|
|
Ik heb een paar stukken uitgezocht: het eerste is je waarschijnlijk bekend: de
hartverscheurende aria door de alt of soms countertenor (een man met een heel hoge
stem) na het verraad van Judas. Ingeleid door een sublieme vioolsolo. 'Erbarme
dich' HT
Het wordt hier gezongen door de countertenor Andreas Scholl. Ik heb het
weet ik hoe vaak gehoord en krijg weer kippenvel. De begeleiding is door
soloviool, een paar violen en pizzicato op 2 cello's. *)
|
De andere aria is voor de sopraan soliste en wordt voorafgegaan door een
recitatief, waarin al het goede dat Jezus gedaan heeft wordt belicht. Daarna
komt de aria zelf, met begeleiding van een fluit. Lang geleden, toen E.A. de
Matthäus ten gehore bracht in de Stadsgehoorzaal en de generale repetitie op
de dag ervóór ook daar was en een heel plezierige, informele avond muziek maken
betekende, zonder publiek, heb ik Anne Claire eens meegenomen, ze was een jaar
of 11. Na deze aria stond ze te huilen.
Ik kon geen recitatief + aria door de zelfde zangeres vinden. 'Aus Liebe' HT
- gezongen door Gundola Janowitz - en aria HT
Gezongen door Griet de Geyter
en begeleid door een houten fluit. Dat klinkt anders dan een metalen!
Ook de tenor-aria 'Ich will bei meinem Jesu wachen' is erg mooi. (Playlist,
Martin Catke)
Meestal valt de Matthäus op de zondag voor Pasen te beluisteren op Radio 4 of
komt misschien op de TV bij ARTE of zo. Ik heb vaak geweldige uitvoeringen op de TV gezien!
Misschien wil je luisteren/kijken en daarom heb ik de
Matthäus een week eerder behandeld en ga ik volgende week nog even door met
Johannes en Lucas.
(Als ik trouwens dirigent was zou ik het publiek met de koralen laten
meezingen. Ik ben er van overtuigd dat dat ook de bedoeling van Bach was. Was
mein Gott wil das g'sheh' alzeit' b.v. HT)
|
*) Als je goed luistert hoor je de contrabas in de begeleiding in: 1,2,3 -1,2,3 is en dat
is best vrolijk! Ik
vergeet nooit mijn eerste generale repetitie, waar het koor achter het orkest
zat/stond. Ik, op de voorste rij, had direct zicht op de contrabasspeler van
koor 1, waar ik toen in zong. Die kreeg nul aandacht van de dirigent en speelde
een heel belangrijke rol in de ondersteuning van de muziek, vaak in 6/8 maat =
6 tellen per maat. Hier zelfs 12/8, maar dat kan ik niet horen.
|
24 maart. De 'Johannes' vertoont veel
overeenkomst met de Matthäus, maar is het verhaal van de evangelist Johannes.
Het is wat anders van opzet. Zo is er geen dubbel koor, het duurt minder lang
en is moeilijker. Ik heb 3x geprobeerd mee te zingen, maar dat is evenzoveel
keren mislukt. De kinderen waren pubers en ik durfde maar één avond per week
weg te gaan en dat werd bridgen! De tweede keer stond de Johannes in het
programma van de Scratch.
Dat is een muzikaal festijn van een paar dagen waarbij zangers en zangeressen
(een paar honderd!) uit het hele land iets komen instuderen om 's avonds uit te
voeren. Idem voor het begeleidend orkest. Februari, in de Pieterskerk. In het
verleden hebben Ko en ik een aantal keren meegedaan, zowel om te zingen: Ko
musical, ik opera en de dag dat de ander zong helpen bij werkzaamheden als
kaartjes innemen, koffie schenken e.d. Hartstikke leuk.
De eerste keer dat
de Johannes op het programma stond (zelf instuderen!!!) was er corona en de
keer erná - ook Scratch - had ik, bizar genoeg, griep en dat heb ik anders nooit.
Verdorie. Het is nooit tot noot voor noot kennen gekomen.Ik vind een paar stukken heel mooi, zoals een
aria aan het begin 'Ich folge'
H
hier gezongen door Elly Ameling. Ik hou
ook meer van het slotkoor van de Johannes HT.
Daarná komt er nog een aantrekkelijk koraal HT
om God te danken.... 'ich will dich preisen ewiglich'. Waarbij ik me
verbaas over de Duitse taal: alle zelfstandige naamwoorden met een hoofdletter,
maar dich in deze laatste regel met een kleine, terwijl God ermee
bedoeld wordt.
|
|
Ik luister heel graag naar de Lucas, soms 2x in de Goede Week. Men is er niet zeker van dat die
door Bach gecomponeerd is en je hoort hem nooit. Jaren geleden zijn alle 4 de
Passionen door Het Kruidvat op de markt gebracht: alle 4 - er is ook nog een
Markus, mwah! - voor een tientje!!! Geweldige uitvoeringen. HT Het openingskoor van de Lucas vind ik van grote
klasse HT. Er is een koraal
HT
'Stille, stille' waar ik kippenvel van krijg en dat krijg ik ook van 'Aus den Tiefen'
HT
Petrus na zijn besef van de verloochening. Wat een subtiele
begeleiding. Maar het slotkoor vind ik niks!
|
31 maart. Afgelopen met die
Passionen en nu is het Pasen. Maar eerst even iets rechtzetten: de Lucas
eindigt met een koraal en daar heb ik niks tegen. Ik vind alleen de laatste
aria minder geslaagd.
De Paasmuziek bij uitstek is het Hallelujah uit
de Messiah van Händel. HT
1741. Toen ik klein was was de vasten op de zaterdag voor Pasen om 12 uur 's middags
afgelopen. Dan luisterden we naar dit Hallelujah over de radio en kregen een
paasei. Het is een heerlijk vrolijk stuk muziek en staat vast en zeker op de
lijst van Music for the millions ... Het was in de kerk de uitsmijter na de
hoogmis, maar we zongen het in het Latijn en ik heb altijd moeite met onthouden
van de Engelse tekst, gelukkig weinig tekst en veel alleluja.
De 'Messiah' is een oratorium, een afgerond (bijbels) verhaal op muziek
gezet, zonder toneelspel, zoals in een opera. De Messiah wordt in Engeland meestal met
kerstmis uitgevoerd en wordt ieder jaar 'gedaan' bij de Scratchdagen in Leiden,
het enige vaste onderdeel van het programma. En dan is het weer tijd voor gewone muziek! Van
Schubert bestaat er een
sonate HT
voor piano en 'Arpeggione'.
|
| Dat is een of ander oud instrument, als een cello, of een
soort gitaar. Ik ken het stuk al heel lang, meestal gespeeld op een cello,
w.s. omdat een arpeggione moeilijk te vinden is, lijkt me. Maar op een dag
hoorde ik het op de radio en dacht 'Wow!' Daar werd het gespeeld door Yuri
Bashmet op een altviool. Die uitvoering hoor je hier, maar op het plaatje
- van internet - zit Nicolas Deletaille te spelen op een arpeggione en
wordt begeleid door Alain Roudier. |
|
|
 |
Zijn naam kan ik nooit correct spellen, want ik weet niet
hoe ik die R met het omgedraaide dakje moet doen! Dus als hij nog een ter
sprake komt dan heet hij gewoon Dvorak. Het plaatje heb ik erbij gelaten,
want hij kijkt nijdig, terwijl hij veel mooie muziek heeft gecomponeerd. |
|
We zijn inmiddels bij 7april
beland en ik ga aan één van de 4 mooie viool-romances die ik ken. Stukken
voor viool met begeleiding, die allemaal 'Romance' heten en de eerste hier is dus
van Dvorak. HT
(Hier gespeeld door Joseph Suk) Ooit hebben Ko en ik dit stuk gebruikt bij een filmpje van een zich
wassende leeuw, een filmpje uit 1987 en slecht van kwaliteit, maar als ik
de romance hoor denk ik aan die leeuw! Doe je ogen dicht, haal een
mannetjes leeuw voor je geestesoog en lik van je schouder naar beneden met de
muziek aan; je weet gelijk wat ik bedoel!
De andere 3 zijn van Beethoven (jaja!),
Wieniawski en Svedsen en die zijn allemaal de moeite waard om in de playlist
tezetten. Beethoven wordt gespeeld door Anne Sophie Mutter, Wieniawski door
Itzak Perleman en Svedsen wordt ook gespeeld door Suk.
|
Dvorak leefde de tweede helft van de 19e eeuw. Zijn bekendste werken zijn o.a.
de 9e symfonie, 'De nieuwe wereld' genaamd en daar heb ik dus een beetje een hekel
aan, net als aan zijn 'Humoreske' ook al van die lijst voor miljoenen. Ook ben
ik niet zo dol op de Salvische dansen en al ben ik een requiem-liefhebster, het
zijne vind ik nogal bombastisch.
Maar meestal houd ik wel van Dvorak: symfonieën en ik ben niet eens zo van
symfonieën, strijkkwartetten, een aantrekkelijke mis en delen van zijn 'Stabat
Mater', zoiets als al die Passionen, vind ik ook mooi. Ik zal er wat van op de
playlist zetten.
|
14 april. Deze keer weet ik niet goed wat. Ik aarzel tussen
iets met gitaar of een pianoconcert/de Russen? Ik ga voor het laatste: Shostakovich
en nu zijn we echt bij moderne muziek. Hij leefde in de vorige eeuw en ging in
'75 dood. Er zijn in die tijd een stel Russische componisten, meest uit de
vorige eeuw & waarvan je de naam in ons schrift nooit kunt spellen:
Stravinski, Khatchaturian, Prokofiev en hij, maar er zijn er nog meer van iets
vroegere datum: Mussorgski, Tsjaikovski & good old Rach!
Het 2e deel van zijn 2e pianoconcert vind ik heel mooi en het ligt
'makkelijk in het gehoor', dat ga ik hier achter het blauwe vlaggetje HT
zetten en het hele concert op de playlist, want ik vind ook de rest van het
concert erg de moeite waard.
Er was ooit op de TV een thrillerserie en die heette 'Dangerfield'. Dangerfield
was een arts die werk deed voor de politie en hij had een dooie vrouw die
pianiste was geweest en als hij aan haar dacht hoorde je dit tweede deel van
Shostakovich. In de opname wordt het gespeeld door Yuja Wang.
Khatchaturian heeft een heel leuk vioolconcert gecomponeerd; als je daar
naar luistert - You Tube? - zie je in gedachten iemand blij een grote trap af
huppelen. Ik weet nog precies wanneer ik het voor het eerst gehoord heb, heel
ingewikkeld: ik was met mijn eerste man uitgenodigd om te komen 'dineren' bij
de sjieke ouders van de a.s. vrouw van de broer van die eerste man, ene Mieke.
De vader van Mieke zette dit vioolconcert op tijdens het diner. Broer van man
is met Mieke getrouwd en daarná heb ik haar nog één keer gezien en dat was
het. Het vioolconcert is gebleven!!!
Van Prokofiev kan ik 'Peter en de wolf' aanbevelen, als je dat nog niet
kent. Als je wilt heb ik daarvan nog een geweldige opname, met Ko van Dijk als
verteller. Wel van een jaar of 50 geleden!
Stravinski ligt niet makkelijk in het gehoor, je moet er van houden. Ik wel!
T.z.t. gaan we natuurlijk naar Tsjaikovski luisteren: pianoconcert,
vioolconcert, balletmuziek (de Notenkraker) en symfonieën, maar daar weet ik
niks van. Van Rach heb je al e.e.a. gehoord, we zijn er N.B. mee begonnen.
|
21 april. Deze keer maak ik me er een
beetje makkelijk vanaf: we hebben een drukke week gehad en in Garderen ben ik
niet voor 100% zeker van de mogelijkheden. Vandaag is het woensdag
...
Gelukkig heb ik wel al een tijdje lopen denken over: what next? Ik heb nog
nooit wat met gitaar gedaan en dat is wel een m.i. heel prettig instrument. Zo
weet ik van geweldige Spaanse liederen met gitaarbegeleiding, maar ik heb best
al veel zingen gehad en misschien vind jij dat wel niet zo geweldig. Ik hoor
het wel als je daar meer van wilt weten!
Gitaar dus en ik heb gekozen voor het gitaarconcert van Rodrigo. Moderne,
maar goed in het gehoor liggende muziek en ... vast en zeker op de lijst van
MFTM. Het risico is dan dat het wat afgezaagd is: mijn buurman in Zoeterwoude
heb ik eindeloos horen oefenen op het tweede deel, maar hij speelde dat op zijn
trompet. HT
Het wordt hier gespeeld door de wereldberoemde gitarist John Williams.
|
28 april. Ik heb een zwak voor
wiegenliedjes en dus staat er een flink aantal in mijn MP3lijst. Ik begin met
eentje van Gilbert Bécaud en dat hoort helemaal niet tot de klassieke
muziek. Om erin te komen! Gaya HT
Dat was zijn zoontje. Van Gilbert Bécaud, een grote ster in mijn tienerjaren,
is de stem overduidelijk herkenbaar!
Het wiegenliedje van Grieg staat al in de playlist (Berceuse).
Dan is er nog een van de Nederlandse componist Diepenbrock, HT,
piano + cello en gezongen door Elly Ameling; van Schubert, HT
ook gezongen door Elly A.; eentje van Brahms HT
met Jessye Norman en wellicht het mooiste dat ik ken: van Strauss uit
zijn 4 Letzte Lieder, HT
ook gezongen door Jessye Norman. Het heet 'Beim Schlafengehen' en begint
zachtjes.
Ik heb er nog een heel stel in voorraad, dus laat maar horen als je er
meer wilt!
|
|
Zullen we weer eens Gershwin doen? Zijn pianoconcert vind ik
geweldig HT
Yuja Wang speelt. Ook heel leuk:Cuban Ouverture een stuk voor orkest,
hier onder leiding van Dudamel HT
en het is de moeite waard om dat via You Tube te beluisteren/bekijken, want
Dudamel is heel aangenaam om naar te kijken!
Nog twee pianoconcerten staan hoger op mijn privé lijstje van favoriete
pianoconcerten en dat zijn op plek 2: Schumann en op plek 1 Ravel. Die komen
dus ongetwijfeld aan bod.
|
|
|
|
|
|
|
naar boven
|
